Odszkodowanie i zadośćuczynienie są to pojęcia związane z wypadkami i różnego rodzaju zdarzeniami, w wyniku których osoba poszkodowana doznaje szkody. Czasami zdarza się, że ludzie błędnie używają powyższych pojęć lub stosują je zamiennie. Są to jednak terminy odmienne, których znaczenie warto znać.

Samo pojęcie odszkodowania jest dość szerokie, ale najprościej można je zdefiniować jako świadczenie pieniężne stanowiące naprawienie szkody majątkowej. Szkoda powstaje gdy nasze prawnie chronione dobra zostaną naruszone. W praktyce oznacza to, że jeżeli nasze dobra prawne zostaną naruszone (np. w wyniku wypadku), możemy dochodzić wypłaty odpowiedniej sumy pieniężnej. Głównym celem odszkodowania jest rekompensata powstałej szkody, dlatego też ma być ono odpowiednie w stosunku do powstałego uszczerbku majątkowego. Warto zauważyć, że odszkodowanie powinno stanowić rekompensatę nie tylko za stratę, którą poszkodowany już poniósł w wyniku zdarzenia wywołującego szkodę, czyli tzw. szkodę rzeczywistą, która może być np. uszkodzenie pojazdu, ale powinno również wyrównać tzw. utracone korzyści czyli to wszystko, co poszkodowany mógłby osiągnąć gdyby nie doszło do zdarzenia wywołującego szkodę.

W odróżnieniu od odszkodowania zadośćuczynienie jest pieniężną rekompensatą za powstałą szkodę niemajątkową na osobie. Może ona polegać na uszkodzeniu ciała, wywołaniu rozstroju zdrowia, a także związanymi z tym negatywnymi przeżyciami psychicznymi, czy też fizycznymi dolegliwościami, wynikającymi ze zdarzenia powodującego ową szkodę. Za szkodę niemajątkową uznać można też ujemne skutki naruszeniu dobra osobistego takiego jak np. wolność, dobre imię, wizerunek.
Zadośćuczynienie od typowego odszkodowania odróżnia przede wszystkim rodzaj naprawianej szkody.

Zadośćuczynienie ma na celu zniwelować szkodę niemajątkową, a odszkodowanie ma na celu naprawienie szkody majątkowej.

W przeciwieństwie do szkody majątkowej (występującej w odszkodowaniu), wielkość szkody niemajątkowej trudniej ustalić w sposób ścisły, dlatego też podczas ustalania wysokości zadośćuczynienia pod uwagę bierze się takie czynniki jak: rozmiar cierpień psychicznych i fizycznych, stopień uszczerbku na zdrowiu, charakter uszczerbku (trwały, czasowy), ich nasilenie i czas trwania, nieodwracalność następstw wypadku, kalectwo i jego stopień, oszpecenie, rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiową, konieczność korzystania ze wsparcia bliskich itd.

Kiedy można starać się o odszkodowanie?


Aby można było ubiegać się o przyznanie odszkodowania muszą zaistnieć pewnie określone prawnie warunki: 

  • wystąpienie szkody,
  • szkoda ta musi wynikać ze zdarzenia, z którym związane jest powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej,
  • musi istnieć adekwatny związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy powstałą szkodą a zdarzeniem ją wywołującym.

Kto może żądać zapłaty odszkodowania i zadośćuczynienia?

Zapłaty odszkodowania zadośćuczynienia w związku z wypadkiem komunikacyjnym może się domagać pokrzywdzony, a po jego śmierci – jego spadkobiercy, ale tylko wtedy, gdy roszczenie o zapłatę zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo o zapłatę zostało wytoczone za życia pokrzywdzonego.

Kto jest zobowiązany do zapłaty?

Do zapłaty zobowiązany jest co do zasady sprawca szkody (krzywdy), jak i również zakład ubezpieczeń, w którym sprawca miał zawartą polisę OC w dniu zdarzenia. Po zgłoszeniu szkody, zakład ubezpieczeń ma 30 dni na wydanie decyzji, która powinna skutkować zapłatą odszkodowania.

Starając się o odszkodowanie lub zadośćuczynienie warto pamiętać o różnicach między tymi świadczeniami. Wiedza ta pozwoli skuteczniej egzekwować swoje prawa i należności.